Bu bölümün içeriği:
Konuşma çıktısını düzenlemek
Metin birimlerini farklı seslendirmek
Noktalamaları seslendirmek
Çevrimiçi yardım almak
Emacspeak komutları konuşma bireştiricisini etkin hale getirmek için
kullanır. Tasarım olarak çoğu, imleci taşıyan Emacs komutları ile aynıdır.
Bilgisayarınıza kurulan Emacspeak'te, imleç komutlarla hareket eder ve
metin birimleri otomatik olarak seslendirilir.
Konuşmayı Düzenleme
Komutlarla konuşmayı durdurarak ve konuşma hızını değiştirerek konuşma
bireştiricisini düzenleyebilirsiniz. Bu komutlar için tuş dizilimi bir
tuşdan fazladır. İkinci tuşa basmak için ikinci tuşa basmadan önce KONTROL
tuşunu serbest bırakın.
Öğreticide "yansır" veya "duyarsınız" kelimelerinin girdilerin duyulmasını
ifade ettiğini, "der/söyler" veya "seslendirir" diye belirttiklerimizin de
çıktı komutlarını anlattığını hatırlayın. Bu, konuşma komutlarının nasıl
kullanıldıklarını hatırlatmada yardımcı olur.
Konuşmayı durdurma
Bireştiriciyi konuşturmayı öğremeden önce, istediğinizde onu susturmayı
öğrenelim. Seçtiğiniz metni yeterince dinlediğinizi düşünerek tamamını
dinlemeden, konuşmayı durdurarak zaman kazanabilirsiniz.
Bu komut konuşmayı hemen durdurur. Konuşma çıktısına neden olan her komut
kalan kelimelerini unutacaktır. Konuşmayı durdurmak için: KONTROL-e s
Sonuç: Konuşma aniden durur.
Konuşma hızını ayarlama
Eğer konuşma bireştiricisi çok hızlı ya da çok yavaş konuşuyorsa, konuşma
hızını değiştirebilirsiniz. Değişiklik aralığı kullandığınız bireştiricinin
markasına göre değişir. Yazdığınız sayı dakikada okunacak kelime sayısı
olacaktır ki, bu 200 ile 300 arasındadır.
Konuşma hızı komutu 3 karakterli tuş dizilimine sahiptir ve bir de sayısal
değer alır. Sadece ilk karakter için KONTROL tuşuna basılı tutun.
Tuş dizilimi : KONTROL-e d r <sayı>
Sonuç: Bireştiricinin konuşma hızı girilen sayıya bağlı olarak değişir.
Metni seslendirmek
3. Bölümde öğrendiğiniz imleci hareket ettiren komutların çoğu aynı zamanda
Emacspeak'i seçilen metin parçacıklarını otomatik olarak seslendirmek üzere
tetikler. Bu bölümde, bu komutları gözden geçirip, metni ya da ekrandaki
alanları okuyan yenilerini öğreniyor olacağız.
Eğer konuşma bireştiricisi yeterince anlaşılır değilse, konuşma sesini,
ses düzeyini ve hızını ayarlayabildiğinizi hatırlayınız.
Karakterleri tek tek seslendirmek
KONTROL-f ile imleci her seferinde bir karakter ileri taşırken,
karakterleri seslendirmek için KONTROL-e c'ye basın.
Sonuç:
İmlecin üzerinde olduğu karakter seslendirilir.
Kelimeleri Seslendirmek
Bir satırda imleci kelime kelime hareket ettirirken, her seferinde
kelimeyi seslendirmek için, ALT-f'ye basın.
Sonuç:
İmleç bir sonraki kelimeye taşınır. Kelime seslendirilir.
veya ALT-b'ye basın
Sonuç:
İmleç bir önceki kelimeye taşınır. Kelime seslendirilir.
Satırları seslendirmek
Emacspeak'i kullanarak, imlecin satırın neresinde olduğuna bakmadan,
satırın tümünün seslendirilmesini sağlayabilirsiniz. Tuş sırası:
KONTROL-e l --(son karakter küçük L)
Sonuç:
İmlecin üzerinde olduğu satır seslendirilir.
Metin boyunca satır satır ilerleme ve her satırı seslendirmek için
KONTROL-n'ye basın.
Sonuç:
İmleç bir sonraki satıra hareket eder. Satır seslendirilir.
veya KONTROL-p'ye basın.
Sonuç:
İmleç bir önceki satıra hareket eder. Satır seslendirilir.
Dosyaların ilk veya son satırını seslendirmek
Bu komutlar imleci dosyanın başına ya da sonuna taşır. Sonra
bireştirici imlecin üzerinde olduğu satırı seslendirir. Bu komutlarda
özel karakterler kullanılır: > (büyüktür) ve < (küçüktür).
ALT- < tuşlayın.
Sonuç:
İmleç dosyanın ilk satırına gider. Satır seslendirilir.
veya ALT- >'e basın.
Sonuç:
İmleç dosyanın son satırına gider. Satır seslendirilir.
Noktalama imlerinin seslendirilmesi
Bu komut metin boyunca seslendirilecek noktalama işaretlerinin
miktarını ayarlar. Bu komutlar üç karakterli bir tuş dizilimi ile
bir dizgeden oluşur. Komutta kullandığınız bu sözcüğe göre okunacak
noktalama işareti çeşitliliği artacak ya da azalacaktır. Hangi
sözcüğün hangi noktalama işaretlerinin okunmasını sağladığı
tamamen kullandığınız bireştiriciye bağlıdır. Noktalama imlerinin
bazılarını seslendirmek için KONTROL-e d p some tuşlayın.
Sonuç:
Metin seslendirilirken bazı noktalama imleri de seslendirilir.
'all' dizgesi verildiğinde, bazı bireştiriciler sözcükler arasındaki
boşlukları bile seslendirir. Tüm noktalamaları seslendirmek için bu
tuş dizilimini kullanın: KONTROL-e d p all
Sonuç:
Metin seslendirilirken noktalama imleri de seslendirilir.
Eğer noktalama imlerinin hiçbirini seslendirmek istemezseniz:
KONTROL-e d p none
Sonuç:
Metin seslendirilirken noktalama imleri seslendirilmez.
Tamponun seslendirilmesi
İmleci dosyanın başına hareket ettirmeden tampondaki metnin tamamını
seslendirmek için, tampon seslendirme komutlarını kullanın. Eğer
tampondaki metin çok uzunsa, konuşmayı istediğiniz zaman KONTROL-e s
veya KONTROL-g tuş dizilimleri ile durdurabileceğinizi hatırlayın.
Tamponu dinlemek için: KONTROL-e b
Sonuç:
Tampon içeriğinin tamamı seslendirilir.
Seslendirme Komutlarının Hatırlatılması
Eğer metni seslendirmek için kullanacağınız komutları
hatırlayamazsanız veya eğer tuş dizilim kalıplarını hatırlar ama ne
işe yaradıklarını hatırlamazsanız, Emacspeak size istediğiniz
aradığınız komutları bulmanız için bir takım yöntemler sağlar.
Seslendirme Komutlarının Çevrimsel Listesini Bulmak
Emacspeak'i etkinleştiren komutların bir listesine her zaman
ulaşabilirsiniz. Bireştirici tüm listeyi özdevinimli olarak
seslendirir. Bu dosyayı açmak için şu tuş dizilimini kullanın:
KONTROL-h KONTROL-e
Sonuç:
Komut listesinin tamamı seslendirilir.
Tek bir Seslendirme Komutu için Çevrimsel Yardım Bulmak
Eğer belli bir komutu hatırlamazsanız, Emacs'ın araştırma aracını
komutla ilgili bir kelime ya da düzenli ifade vererek
kullanabilirsiniz. Araştırma aracı istekte bulunmanızı istediğinde,
komut adı ile eşleşecek bir sözcük ya da bir düzenli ifade girin.
Örn. "kelime.*ses" gibi; bu, "kelime" ve "ses" sözcükleri arasında
sıfır veya daha fazla karakter bulunan bir dizgeyi ifade eder.
Emacs bu ifade ile eşleşen olası komutları ve tuş dizilimlerini
liste halinde verecektir.
Bir arama yapmak için: KONTROL-h a <ifade>
Sonuç:
Emacs der ki, "apropos command--regular expression.". Yani,
Emacs, "münasip bir komut veya bir düzenli ifade." istediğini
belirtiyor. Bu bir ifade girmeniz için Emacs tarafından yapılan
bir istektir. Eğer aranan komut bulunmazsa, "no apropos matches."
gibi bir şey duyarsınız; yani, Emacs "münasip bir eşleşme yok"
demek istemektedir. Eğer komut bulunursa, Emacs bulunanı
söyleyecektir.
(Umarım bir gün Emacs Türkçe konuşmayı öğrenir de, ne demek
istediğini değil, ne dediğini yazarız bu satırlara. Ç.N.)
Tuş dizilimine Uyan Komutu Bulmak
Eğer bir tuş dizilimini hatırlıyor ama istediğiniz komutun karşılığı
olup olmadığından emin olamıyorsanız, Emacs'a bu tuş diziliminin hangi
komuta eşdeğer olduğunu sorabilirsiniz: KONTROL-h k <tuş dizilimi>
Sonuçlar:
Belirttiğini tuş dizilimini duyduktan sonra, eğer eğer eşleşen
hiçbir komut bulunmaz ise, Emacs, "undefined." yani "tanımsız" der.
Eğer komutu bulmuşsa, komutu ve anlamını söyler.
4. Bölümdeki Komutların Özeti
Bu tablo bu bölümde öğretilen tuş dizilimlerinin ve komutların
işlevlerini listeler.
KONTROL-e s
Konuşmayı durdurur.
KONTROL-e d r <sayı>
Bireştirici konuşma hızını ayarlar
KONTROL-e c
İmlecin üzerinde bulunduğu karakteri söyler
ALT-f
İmleci bir sonraki sözcüğe taşır ve sözcüğü seslendirir.
ALT-b
İmleci bir önceki sözcüğe taşır ve sözcüğü seslendirir.
KONTROL-e l (küçük L)
İmlecin üzerinde olduğu satırı seslendirir.
KONTROL-n
İmleci bir sonraki satıra taşır ve satırı seslendirir.
KONTROL-p
İmleci bir önceki satıra taşır ve satırı seslendirir.
ALT-<
İmleci metnin ilk satırına taşır ve satırı seslendirir.
ALT->
İmleci metnin son satırına taşır ve satırı seslendirir.
KONTROL-e d p some
Metindeki bazı noktalamaları seslendirir.
KONTROL-e d p all
Metindeki tüm noktalamaları seslendirir.
KONTROL-e d p none
Metindeki hiçbir noktalamalayı seslendirmez.
KONTROL-e b
Tampon içeriğini seslendirir.